سه گانه ی آب، پایداری اجتماعی و مددکاری اجتماعی

سه گانه ی آب، پایداری اجتماعی و مددکاری اجتماعی: مفاهیم مرتبط با آب به طور جدی در جهان معاصر مورد بحث قرار گرفته و زمینه مناسبی را برای فعالیتهای بین رشته ای پدید آورده است. آب نقش مهمی در تاریخ طولانی تمدن بشر دارد و بی اغماض می توان آن را یکی از خواسته های ضروری بشر در جهان دانست. آب به عنوان یک منبع حیاتی با مولفه های توزیع و کیفیت، به عدالت محیط زیستی مفهومی که مددکاران اجتماعی اخیرا با آن دست و پنجه نرم میکنند، مرتبط میشود.

اهداف توسعه پایدار

کشورهای عضو سازمان ملل در سال ۲۰۱۵ ، دستور کار ۲۰۳۰ برای توسعه پایدار را تصویب کردند. این دستور کار خواستار اقدام فوری برای پایان دادن به فقر و نابرابری و در عین حال حصول اطمینان از برخورداری همه مردم از سلامت، عدالت و رفاه و حفاظت از محیط زیست است که در ۱۷ هدف توسعه پایدار (SDGs) منعکس شده است.

هدف نهایی این دستور کار، تبدیل جهان ما به آینده ای بهتر است. یکی از موضوعاتی که به صورت مکرر در “اهداف توسعه پایدار” به آن اشاره شده، مفاهیم مربوط به آب مانند کیفیت آب، دسترسی به آب و امنیت آب است.

آب و پایداری اجتماعی و مددکاری اجتماعی

وقتی به این اهداف از دریچه رشته ی مددکاری اجتماعی نگاه می کنیم، متوجه ارتباط بسیار نزدیک مفاهیم مرتبط با آب و پایداری اجتماعی و مددکاری اجتماعی میشویم.

اهمیت عدالت اجتماعی و عدالت محیط زیستی

به عنوان مثال، اهداف شماره شش و یازده به طور مستقیم به آب اشاره می کنند و این مفهوم را با پایداری اجتماعی پیوند نزدیک می دهند. در هدف شماره شش “اهداف توسعه پایدار” ، با تاکید بر “اطمینان از در دسترس بودن و مدیریت پایدار آب و فاضلاب برای همه”، اهمیت عدالت اجتماعی و عدالت محیط زیستی آشکار می شود.

محققین مطالعات عدالت، آب را به بخشی از چشم انداز بزرگتر که همان عدالت محیط زیستی است، پیوند میزنند و انتظار دارند همه جوامع به آب برای استفاده‌های ضروری از جمله آشامیدن، نظافت، اقدامات فرهنگی و معنوی و اهداف تفریحی دسترسی داشته باشند و این توزیع را مدیریت کنند.

شهر ایمن، تاب آور و پایدار

در ذیل هدف شماره یازده نیز با عنوان “شهرها و سکونتگاه‌های انسانی را فراگیر، ایمن، تاب‌آور و پایدار بسازیم”، بین بلایای مرتبط با آب و تاثیر آن بر اقشار فرودست و در موقعیت‌های آسیب‌پذیر پیوند ایجاد کرده است.

مسائل و نیازهای اقشار آسیب پذیر

در راستای رسالت مددکاری اجتماعی که پرداختن به مسائل و نیازهای اقشار آسیب پذیر است، در چارچوب هدف شماره شش مشاهده می شود که دو عنوان مهم شامل “توجه به نیازهای زنان و دختران در شرایط آسیب پذیر” و “کاهش تعداد افراد دچار معضل کم آبی” به عنوان اهداف فرعی در نظر گرفته شده اند.

آب و ساختار اجتماعی

در هدف شماره یازده، رابطه متقابل بین آب و ساختار اجتماعی تایید شده است. این دو هدف بر روی گروه‌های آسیب‌پذیر مردم، یعنی گروه‌های هدف اولیه مددکاران اجتماعی تمرکز می‌کنند.

این دو هدف نشان می دهند که می بایست صراحتا در مورد مفهوم اصطلاحات “امنیت آب” و “عدالت آب” و پیوند آنها با عدالت اجتماعی گفتگو کرد. در متون مرتبط با مسائل آب، منظور از امنیت آبی شرایطی است که در آن هر فرد به آب سالم کافی و مقرون به صرفه برای زندگی پاک، سالم و سازنده و تضمینی برای حفاظت و بهبود محیط زیست دسترسی دارد، که به وضوح به عدالت محیط زیستی و اجتماعی مرتبط میشود.

مددکاری اجتماعی در پی تأمین عدالت محیط زیستی

حرفه مددکاری اجتماعی تعهد خود به تامین عدالت محیط زیستی را در پی اقدام انجمن ملی مددکاران اجتماعی (NASW) بیان کرد. این انجمن در سال ۲۰۲۰ به شانزده سازمان دیگر پیوست تا گروه رهبری اقلیم اجتماعی را تشکیل دهند و به تامین عدالت اجتماعی با در نظر گرفتن موضوعات محیط زیستی در آموزش مددکاران اجتماعی متعهد شد. همچنین انجمن مددکاران اجتماعی استرالیا (AASW) بیانیه حمایتی از قانون تغییر آب و هوا ۲۰۲۲ را منتشر کرد که در ماه سپتامبر توسط دولت استرالیا تصویب شد.

فضای آکادمیک مددکاری اجتماعی نیز عدالت محیط زیستی را به عنوان یک موضوع مهم عدالت اجتماعی معرفی کرده است. کمیته عدالت محیط زیستی به طور رسمی در فوریه ۲۰۱۵ راه اندازی شد و به طور مشترک توسط کمیسیون CSWE تنوع و عدالت اجتماعی و اقتصادی و کمیسیون CSWE آموزش جهانی مددکاری اجتماعی حمایت می شود. علاوه بر این، پروژه ASTRA در سال ۲۰۲۱ در اتحادیه اروپا، ماموریت آکادمیک مددکاری اجتماعی خود به سوی انتقال پایدار را با همکاری ۱۵ محقق در بیش از ده دانشگاه و سازمان آغاز کرد.

همانطور که کاترین اشمیتز، استاد بخش مددکاری اجتماعی در دانشگاه کارولینای شمالی، در گرینزبورو توضیح می‌دهد، کیفیت تامین آب با خشکسالی و بحران آب کاهش می‌یابد. از این رو، تحلیل مسئله ناامنی آبی و پیامدهای آن، به ویژه بر گروه های فقیر و محروم بسیار مشهود است.

مسئولیت اجتماعی مددکاران اجتماعی در مقابل موضوع ناامنی آب

مددکاران اجتماعی باید در استفاده از دانش و مهارت های خود در موضوع ناامنی آب خلاقانه فکر کنند تا تغییرات لازم را در رفتار انسانی و سازمانی مرتبط با آب ایجاد کنند.

همانطور که در هدف شماره شش توسعه پایدار مشاهده می شود، مهارت های مددکاران اجتماعی که شامل حمایت و تقویت مشارکت جوامع محلی در مدیریت آب و فاضلاب برجسته شده است.

درک رابطه متقابل حیاتی بین آب، پایداری اجتماعی و مددکاری اجتماعی باید به عنوان زیربنای اقدام مددکاران اجتماعی در مورد عدالت آب در نظر گرفته شود، در حالی که این رابطه باید مبتنی بر دانش مسائل آب و مفهوم پایداری اجتماعی باشد.

برای مددکاران اجتماعی، به ویژه برای کسانی که به مسائل زیست محیطی علاقه مند هستند، ضروری است که دانش عملی در مورد برخی از جنبه های مسئله آب را کسب کنند. چون ارتباط تنگاتنگی با موضوع عدالت اجتماعی دارد و حساسیت بین المللی نسبت به آب نیز افزایش یافته است.

•نویسنده: عاطفه صفرآبادی فراهانی

•دانشجوی دکتری مددکاری اجتماعی، دانشگاه یووسکیلای فنلاند

•موضوع یادداشت: سه گانه ی آب، پایداری اجتماعی و مددکاری اجتماعی

منابع:

Manohar Pawar (2013) Water Insecurity: A Case for Social Policy Action bySocial Workers, Australian Social Work, 66:2, 248-260, DOI: 10.1080/0312407X.2013.777969
World Health Organization (2009). Mental health, poverty and development, July 2009. Discussion paper prepared for the ECOSOC meeting on addressing noncommunicable diseases and mental health: major WORLD YOUTH REPORT: Youth and the 2030 Agenda for Sustainable Development 129 challenges to sustainable development in the 21st century
Pradhan, P., Costa, L., Rybski, D., Lucht,W., & Kropp, J. P. (2017). A SystematicStudy of Sustainable Development Goal(SDG) Interactions,Earth’s Future,5,1169–۱۱۷۹
Juliet Christian-Smith, Peter H. Gleick, Heather Cooley, Lucy Allen, Amy Vanderwarker, Kate A. Berry. (2012). A Twenty-First Century US Water Policy, Oxford University Press
Sara Strayer, Rigaud Joseph & Stephen W. Stoeffler (2022): Predictors of integration of environmental justice in social work education: a cross-sectional study of faculty in the United States, Social Work Education
Mohamad Ali Zakeri, Seyyed Khallagh Mirnia, Hamidreza Moradi. (2022). Assessment of water security in the large watershed of Iran. Environmental Science and Policy